Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (dalej POŚ) wprowadziła system oceny i zarządzania jakością powietrza.
Na podstawie przeprowadzanej corocznie przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska oceny jakości powietrza w strefach, dokonywana jest klasyfikacja stref:
- w których poziom choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny lub poziom docelowy (klasa C),
- w których poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego lub poziomu docelowego (klasa A).
Ocena stanu jakości powietrza ma na celu wyodrębnienie stref, które wymagają podjęcia stosowanych działań naprawczych, zmierzających do poprawy jakości powietrza (strefy klasy C).
Obecnie, dla stref, w których stwierdzone zostało przekroczenie choćby jednego poziomu dopuszczalnego lub docelowego w odniesieniu do substancji podlegających ocenie jakości powietrza, Zarząd Województwa na podstawie art. 91 ustawy POŚ, w terminie 12 miesięcy od dnia otrzymania wyników oceny poziomu substancji w powietrzu i klasyfikacji stref (o których mowa w art. 89 ww. ustawy – ocena i klasyfikacja stref muszą być wykonane corocznie do dnia 30 kwietnia przez GIOŚ), przedstawia do zaopiniowania właściwym wójtom, burmistrzom lub prezydentom miast i starostom projekt uchwały w sprawie programu ochrony powietrza (POP), mającego na celu osiągnięcie dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu.
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta i starosta są obowiązani do wydania opinii w terminie miesiąca od dnia otrzymania projektu POP. Nie wydanie opinii w terminie miesiąca, oznacza akceptację projektu uchwały POP. Z kolei sejmik województwa w terminie 15 miesięcy od daty otrzymania wyników oceny poziomu substancji w powietrzu i klasyfikacji stref określa w drodze uchwały Program ochrony powietrza (art. 91 ust. 3 ustawy POŚ).
W przypadku stref, dla których programy ochrony powietrza zostały określone, a standardy jakości powietrza są nadal przekraczane, zarząd województwa obowiązany będzie do aktualizacji programu po okresie 3 lat od wejścia w życie uchwały sejmiku województwa w sprawie programu ochrony powietrza uwzględniając działania ochronne dla wrażliwych grup ludności.
W ramach monitorowania i poprawy lubelskiego powierza, Sejmik Województwa Lubelskiego przyjął do realizacji dwa programy ochrony powietrza – dla aglomeracji lubelskiej (obejmującej miasto Lublin) oraz strefy lubelskiej (pozostała część województwa). Ich celem jest określenie działań prowadzących do osiągnięcia wymaganej jakości powietrza. Pomimo podjętych działań nadal przekraczane są stężenia niektórych szkodliwych pyłów.
W latach 2013-2018 Aglomeracja Lubelska i strefa lubelska zaliczone zostały do klasy C ze względu na przekroczenia 24-godzinnych stężeń pyłu PM10, a od 2014 roku za przekroczenia poziomu docelowego benzo(a)pirenu. Stężenia średnioroczne pyłu PM10 i PM2,5 nieznacznie obniżyły się w stosunku do lat ubiegłych, a od 2019 r. na terenie całego województwa nie odnotowano przekroczeń poziomów dopuszczalnych dla pyłu zwieszonego PM10 i PM2,5.
Największym problemem w skali województwa nadal pozostaje zanieczyszczenie powietrza
benzo(a)pirenem, skutkuje to dalszym wdrażaniem dla obszarów przekroczeń działań naprawczych oraz monitorowaniem w kolejnych latach stopnia zanieczyszczenia powietrza na ww. obszarach.