Kogo dotyczy uchwała antysmogowa?
Uchwała antysmogowa to nowe prawo miejscowe, które dotyczy wszystkich osób/podmiotów eksploatujących instalacje na paliwo stałe takie jak: kotły (o mocy poniżej 1MW), piece, kuchnie węglowe i kominki tj.:
- mieszkańców,
- prowadzących działalność gospodarczą (kotły o mocy do 1 MW),
- właścicieli budynków wielorodzinnych,
- spółdzielnie, wspólnoty,
- samorządy lokalne.
Co reguluje uchwała antysmogowa?
Uchwała określa, co można spalać i w czym można spalać – w odniesieniu do paliw stałych oraz instalacji na paliwo stałe służących do ogrzewania, przygotowywania posiłków i ciepłej wody użytkowej.
Uchwała określa rodzaj paliw i instalacji jakie można użytkować, rodzaj podmiotów, których uchwała dotyczy oraz terminy obowiązywania przepisów.
Uchwała dotyczy instalacji o mocy poniżej 1MW, w których spalane są paliwa stałe (węgiel, drewno), w szczególności: kotłów, pieców, kuchni węglowych oraz kominków. Jej regulacje obejmują cały obszar województwa w jednolitym zakresie, a okres obowiązywania ograniczeń obejmuje cały rok kalendarzowy. Nie ogranicza się tylko do sezonu grzewczego. Dlatego należy jej przestrzegać także w lecie np. przy gotowaniu, czy podgrzewaniu wody za pomocą paliw stałych. Wynika to z konieczności zmniejszenia całorocznej emisji zanieczyszczeń – nie tylko w sezonie grzewczym.
Uchwała nie dotyczy instalacji, dla których wymagane jest uzyskanie pozwolenia zintegrowanego albo pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, albo dokonanie zgłoszenia. Oznacza to, że nie dotyczy kotłów o mocy powyżej1MW.
Po co Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego wprowadził uchwałę antysmogową?
Realizacja uchwały antysmogowej ma doprowadzić do poprawy jakości powietrza w regionie, a tym samym przyczynić się do poprawy zdrowia i większego komfortu życia mieszkańców.
Ponadto uchwała umożliwia samorządom korzystanie z funduszu termomodernizacyjnego STOP SMOG (zgodnie z zapisami art. 11c ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków, fakt obowiązywania uchwały antysmogowej dla województwa umożliwia samorządom lokalnym korzystanie z programu STOP SMOG, który dotyczy przedsięwzięć niskoemisyjnych realizowanych przez gminy na obszarach, gdzie obowiązują tzw. uchwały antysmogowe. O dotacje na likwidację lub wymianę źródeł ciepła na niskoemisyjne oraz termomodernizację w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych osób najmniej zamożnych mogą starać się: gminy, związki międzygminne, powiaty).
Jak sprawdzić czy kocioł spełnia normy emisyjne zgodne z rozporządzeniem UE?
Informacja o klasie kotła powinna znajdować się w dokumentacji urządzenia, takiej jak np. książka użytkownika, instrukcja obsługi kotła. Najczęściej zawarta jest jako skan certyfikatu z badań lub umieszczona na tabliczce znamionowej na kotle. Co ważne, w świetle uchwały antysmogowej nie ma znaczenia klasa określona literą, np. „klasa A”, tylko cyfrą, zarówno rzymską, jak i arabską (np. klasa 3, klasa V). Kocioł, w przypadku którego nie da się stwierdzić klasy na podstawie dokumentacji lub tabliczki znamionowej, traktowany jest jako kocioł bezklasowy. Jeżeli jednak mamy pewność, że spełnia wymogi np. klasy 3, warto skontaktować się z producentem lub dystrybutorem urządzenia, z prośbą o potwierdzenie tego faktu, za pomocą kopii certyfikatu z badań emisyjności.
Podczas zakupu kotła należy upewnić się u sprzedawcy bądź producenta czy posiada on certyfikat i jest zgodny z wymaganiami ekoprojektu (Ważne! 5 klasa ≠ ekoprojekt).
Jaka jest różnica pomiędzy kotłami spełniającymi wymogi ekoprojektu, a kotłami 5 klasy wg normy PN-EN 303-5:2012?
Kotły 5 klasy wg normy PN-EN 303–5:2012 nie są tożsame pod względem technicznym z kotłami spełniającymi wymogi ekoprojektu (dyrektywy Ecodesign). Maksymalna emisja pyłu z kotła przy jego pracy pełną mocą w obu przypadkach nie może być wyższa niż 40 mg/m3. Jednakże, kotły spełniające wymagania ekoprojektu dodatkowo poza dopuszczalnymi normami dla pyłu i tlenku węgla mają określone również restrykcyjne normy dla dwutlenku azotu. Dodatkowo normy wskazane w dyrektywie muszą być dotrzymywane zarówno w wariancie pełnej jak i przy pracy na część mocy. Jest to istotne, ponieważ kotły rzadko pracują na pełnej mocy, natomiast niższe obciążenie powoduje pogorszenie warunków spalania i jednocześnie zwiększa emisję pyłu.
Wymagania ekoprojektu zostały jednolicie określone dla całej Unii Europejskiej i od 2020 roku obejmą wszystkie kotły dopuszczone do sprzedaży na terenie UE, natomiast norma PN EN 303-5:2012, określająca wymagania dla kotłów klas 3, 4 i 5 jest normą dobrowolną, stosowaną przez niektórych producentów kotłów.
Uchwała zakazuje spalania biomasy o wilgotności powyżej 20%. Co to oznacza i jak to stwierdzić?
Użytkownicy instalacji, którzy spalają biomasę w postaci drewna powinni zwrócić przede wszystkim uwagę na okres jego suszenia. Odpowiednie sezonowanie drewna w miejscach ograniczających wpływ warunków atmosferycznych, głównie opadów, powinno zapewnić możliwość uzyskania parametrów wilgotności drewna, które spełnią wymagania uchwały – czyli poniżej 20%.
Do sprawdzenia wilgotności drewna można stosować urządzenia elektroniczne tzw. wilgotnościomierze do drewna.
Mokre drewno spala się powoli w ilości nawet dwukrotnie większej niż suche, dostarcza też mniej ciepła gdyż część energii pochłaniane jest na odparowanie wody, przez co temperatura spalania jest niższa. W wyniku tego część gazów nie ulega całkowitemu spaleniu – wytwarza się sadza, która w połączeniu z wilgocią osadza się na ścianach komina i może prowadzić do obniżenia sprawności kominka/kotła, a także zapchania, korozji, czy samozapłonu komina. Równocześnie, spalanie wilgotnej biomasy prowadzi do emisji szkodliwych dla zdrowia substancji m.in. rakotwórczego benzo(a)pirenu oraz pyłów, zwłaszcza tych najmniejszych. Dlatego drewno, wbrew powszechnej opinii, nie jest paliwem „ekologicznym”. W odniesieniu do emisji zanieczyszczeń (pyłów PM2,5, benzo(a)pirenu), drewno bywa porównywalne ze średniej jakości węglem.
Czy mogę palić w kominku?
Uchwała nie zakazuje użytkowania miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń jakim jest m.in. kominek, jako opał należy jednak stosować biomasę drzewną o wilgotności poniżej 20%.
Dodatkowo, należy nadmienić, że § 5 pkt 2 uchwały nakazuje we wszystkich nowobudowanych budynkach, dla których proces decyzyjny prowadzący do wydania pozwolenia budowlanego rozpoczął się po dniu wejścia w życie uchwały (1 maja 2021 r.), instalację urządzeń, spełniających wymagania określone w załączniku II do rozporządzenia Komisji (UE) 2015/1185 z dnia 24 kwietnia 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na paliwo stałe. Jako rozpoczęcie procesu decyzyjnego prowadzącego do wydania pozwolenia budowlanego, uznać należy dzień wystąpienia inwestora o wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub jeśli takiego nie ma o warunki zabudowy dla terenu planowanej inwestycji.
Powyższy zapis uchwały ma na celu zwrócenie uwagi przyszłego inwestora na konieczność instalacji urządzeń spełniających wymagania Ekoprojektu, zanim rozpocznie proces budowlany. Jest to ważne z uwagi na prawidłowe określenie źródła ciepła na etapie projektowania przyszłej inwestycji oraz uwzględnienie kosztów zakupu urządzenia posiadających certyfikat Ecodesign w budżecie.
Od dnia 1 stycznia 2022 r. możliwa jest instalacja urządzeń tylko i wyłącznie, spełniających ww. wymagania. Dzięki tym wymogom, możemy mieć pewność, że dane urządzenie posiadające certyfikat Ecodesign jest przyjazne środowisku i przede wszystkim wydajne. Obecnie na rynku są dostępne kominki, które spełniają najsurowsze wymagania środowiskowe.
Przy zakupie wkładu kominkowego, należy zwrócić się do sprzedawcy lub producenta o przekazanie dokumentów potwierdzających spełnienie wymagań ekoprojektu wynikających z Rozporządzenia Komisji UE 2015/1185.
Co z istniejącymi kominkami? Czy trzeba je wyburzyć?
Nie. Uchwała mówi jedynie o użytkowaniu, zatem wyburzanie nie jest konieczne. Należy jednocześnie pamiętać o obowiązku stosowania jako paliwa suchego drewna (poniżej 20% wilgotności).
Czy muszę podłączyć się do sieci ciepłowniczej/gazowej?
W § 5 pkt 1 uchwały zakazuje się we wszystkich nowobudowanych budynkach, dla których proces decyzyjny prowadzący do wydania pozwolenia budowlanego rozpoczął się po dniu wejścia w życie uchwały, użytkowania instalacji na paliwo stałe, jeżeli istnieje możliwość podłączenie do sieci ciepłowniczej lub gazowej, która znajduje się na terenie bezpośrednio przylegającym do działki Inwestora. Jako rozpoczęcie procesu decyzyjnego prowadzącego do wydania pozwolenia budowlanego, uznać należy dzień wystąpienia inwestora o wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub jeśli takiego nie ma o warunki zabudowy dla terenu planowanej inwestycji.
Oznacza to w praktyce, że wszystkie „nowopowstające” budynki, które „sąsiadują” z siecią cieplną lub gazową będą musiały zostać do niej podłączone.
W przypadku kiedy budynek istniejący („stary”) ogrzewany jest indywidualnym źródłem ciepła na paliwa stałe, a w bliskim sąsiedztwie zostanie doprowadzona sieć ciepłowniczą bądź gazowa, warto się do niej przyłączyć. Dzięki temu ograniczamy tzw. niską emisję pochodzącą z małych kotłowni lokalnych. Rozbudowa sieci ciepłowniczej i gazowej, nie tylko podnosi komfort życia mieszkańców, lecz przede wszystkim zasadniczo niweluje emisję szkodliwych dla ich zdrowia substancji, pochodzących z pieców węglowych.
Czy uchwała mnie dotyczy jeśli użytkuję instalację gazową?
Uchwała dotyczy wyłącznie instalacji na paliwo stałe. Dla mieszkańców, którzy już obecnie korzystają z sieci ciepłowniczych, gazowych, instalacji na olej, ogrzewania elektrycznego lub pomp ciepła – uchwała nie wprowadza żadnych nowych obowiązków lub ograniczeń. Gdyby chcieli jednak zrezygnować z obecnego ogrzewania na rzecz węgla lub drewna, będą zobowiązani od razu zainstalować nowoczesny kocioł spełniający wymagania ekoprojektu dotyczące emisji pyłu.
Dlaczego w uchwale antysmogowej brak jest zakazu spalania śmieci?
Taki zakaz już obowiązuje na mocy ustawy o odpadach.
Co może grozić za niedostosowanie się do zapisów uchwały antysmogowej?
Sankcje stosowane w przypadku naruszenia postanowień uchwały określone zostały w art. 334 Prawa ochrony środowiska, który stanowi, że „kto nie przestrzega ograniczeń, nakazów lub zakazów, określonych w uchwale sejmiku województwa przyjętej na podstawie art. 96, podlega karze grzywny”. Zgodnie z art. 24 Kodeksu wykroczeń grzywna wynosi od 20 zł do 5000 zł, przy czym w postępowaniu mandatowym można nałożyć grzywnę w wysokości do 500 zł, a jeżeli czyn wyczerpuje znamiona wykroczeń określonych w dwóch lub więcej przepisach ustawy 1000 zł (art. 96 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia). Organem uprawnionym do nakładania mandatów na podstawie art. 334 Prawa ochrony środowiska na gruncie aktualnego stanu prawnego jest Policja, Inspektor Ochrony Środowiska.
Komu zgłaszać niestosowanie przepisów uchwały antysmogowej w przypadku gdy w gminie nie funkcjonuje straż miejska/gminna?
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska wójt, burmistrz lub prezydent miasta są zobowiązani do prowadzenia kontroli przestrzegania zapisów uchwały antysmogowej. W przypadku, gdy w danej gminie nie funkcjonuje straż miejska/gminna, władze gminy są zobowiązane do wyznaczenia osoby odpowiedzialnej za przyjmowanie zgłoszeń i prowadzenie interwencji.
Oprócz stosowania paliw wysokiej jakości, użytkownicy kotłów, pieców i kominków powinni przestrzegać poniższych zasad:
- kupować tylko certyfikowane paliwa z wiarygodnych źródeł;
- stosować paliwa odpowiednie do rodzaju urządzeń grzewczych;
- dbać o stan instalacji spalania;
- przeprowadzać regularne czyszczenie urządzeń grzewczych;
- przeprowadzać regularne czyszczenie przewodów kominowych;
- zapewnić odpowiednią wentylację kotłowni.